Browarnictwo
Wieluń zaznaczył swój ślad na mapie przemysłu browarniczego. Piwo warzono w mieście do lat 50. XX w.
Najdłużej w Wieluniu działał browar w rejonie ul. Piłsudskiego. Fot. zbiory Muzeum Ziemi Wieluńskiej
„Na terenie Wielunia od niepamiętnych czasów znajdowały się browary” - odnotowali autorzy „Katalogu zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce”. Czynnikiem sprzyjającym produkcji piwa w Wieluniu był z pewnością stały dopływ wybornej jakości wody z jurajskich pokładów. Najdłużej funkcjonował browar znajdujący się w rejonie ulicy Piłsudskiego (wcześniejsze nazwy – Szpitalna, 1 Maja), w którym produkowano piwo do lat 50. XX wieku. Późnej działała tu m.in. rozlewnia złotego trunku. Zabudowania dawnego browaru i słodowni unicestwiono w roku 1978.
Etykiety wieluńskich piw. Źródło: www.polbeerlabels.pl (2)
Ustalenia naukowców wskazują, iż piwo produkowano już 4000 lat p.n.e. w Mezopotamii. W Polsce jego smak dobrze znali już dawni Słowianie. Trunek upodobali sobie już pierwsi polscy władcy, Bolesław Chrobry w oczach Niemców uchodził za „piwosza”. Wzmianki o piwie znajdziemy w kronikach Galla Anonima i Jana Długosza. Browarnictwo rozwijało się wraz z miastami, które miały z tego znaczne korzyści.
„Począwszy od średniowiecza, mieszczanie wieluńscy, piwowarzy, produkowali piwo zarówno na własne potrzeby, jak i na sprzedaż”- podaje prof. Tadeusz Olejnik w „Leksykonie miasta Wielunia”. W XVI wieku król Zygmunt August nadał wielunianom przywilej propinowania w swoich domach.
W różnych okresach wieluńskich dziejów browary znajdowały się m.in. na terenie klasztoru sióstr bernardynek, przy ulicy Palestranckiej, przy Krakowskim Przedmieściu. Miasto posiadało browar publiczny. W XIX wieku browarnictwo tworzyło wraz z sukiennictwem i młynarstwem skromny krajobraz wieluńskiego przemysłu. Istniał wtedy w mieście cech piwowarów. W 1860 r. browar w Wieluniu produkował rocznie 500 beczek piwa.
W 1890 r. przedsiębiorca Karol Mosz rozpoczął budowę browaru przy Szpitalnej (w późniejszym okresie 1 Maja, współcześnie Piłsudskiego). Zakład był dzierżawiony. W 1901 r. popadł w długi i został wystawiony na publiczną sprzedaż przez Wieluńskie Towarzystwo Wzajemnego Kredytu. Końcówka pierwszej dekady XX w. przyniosła rozbudowę browaru o budynek słodowni, pod względem architektonicznym wyróżniający się spiczastą częścią zwieńczoną kopułą.
W 1909 r. na biurko gubernatora kaliskiego trafiło podanie o zgodę na budowę słodowni. Załączone do niej projekty fasad, przekroje oraz rzuty kondygnacji zachowały się w archiwach państwowych.
Do wniosku o zgodę na rozbudowę browaru z 1909 r. załączone były projekty fasad, przekroje oraz rzuty kondygnacji budynku słodowni. Źródło: Archiwum Główne Akt Dawnych
W 1912 r. browar zatrudniał 10 robotników, a wartość rocznej produkcji piwa wynosiła ok. 35 tys. rubli. W 1914 r. w browarze wybuchł pożar. Straty finansowe nie dotknęły bezpośrednio właściciela, bo zakład był ubezpieczony w aż trzech towarzystwach ubezpieczeniowych.
W roku 1933 r. przy ul. Piłsudskiego uruchomiono nowy browar będący własnością Alojzego Florczyka i Karola Mosza. W okresie II wojny światowej zakład funkcjonował pod zarządem niemieckim pod nazwą „Brauerei Wielun GmbH”. W latach powojennych został upaństwowiony.
Etykiety wieluńskich piw. Źródło: www.polbeerlabels.pl (2), zbiory H. Wojcieszaka
Produkcji piwa w wieluńskim browarze zaprzestano w 1950 r. W tymże roku zmarł pierwszy jego właściciel Karol Mosz, pochowany na cmentarzu ewangelickim w Wieluniu.
Budynki po browarze przekazano w 1957 r. Spółdzielni Pracy „Wielunianka”, który uruchomiła w nich rozlewnię piwa, wytwórnię wód gazowanych i oranżady. Słodownia zachowała swój pierwotny kształt, natomiast budynek browaru poważnie przebudowano.
Dawny browar zniknął z krajobrazu miasta w lipcu 1978 r. Wyburzeń przy użyciu materiałów wybuchowych dokonała grupa podchorążych Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Inżynieryjnych we Wrocławiu. W 1984 r. w tym rejonie wzniesiono gmach Spółdzielni Inwalidów „Przyszłość” (obecnie już nieistniejącej).
Wyburzenia zabudowań browaru dokonała grupa podchorążych Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Inżynieryjnych we Wrocławiu.
